Waar op letten tijdens een totale zonsverduistering

Een totale zonsverduistering gaat niet enkel om het hapje uit de zon gevolgd door de Corona, zelfs als het bewolkt is, valt er heel wat te beleven.

De gedeeltelijke fase

Eindelijk, de eclips begint. Maar wat nu? 

Hap uit de zon

Zodra de eclips begint, schuift de maan steeds verder voor de zon. Kijk nooit zonder bescherming naar de zon, ook niet wanneer 99% van de zon is afgedekt. Zelfs die ene procent zonlicht zal je ogen blijvend beschadigen. Gebruik dus altijd een eclipsbril of een andere veilige kijkmethode. Meer informatie over hoe je de gedeeltelijke fase veilig kan waarnemen, vind je op deze pagina.

Je denkt misschien: “Goh, dit is saai.” Niets is minder waar! Er zijn effecten die, als je er niet op let, zomaar onopgemerkt voorbijgaan: 

Projecteer de zonnesikkel/Pinehole projectie

Omdat de zon dan geen volledige cirkel meer is maar een sikkel, wordt dat ook zo geprojecteerd door kleine openingen. Normaal zie je gewoon ronde lichtvlekjes, maar tijdens een eclips veranderen die in kleine zonnesikkels. 

Manieren om dit te beleven:

• Vergiet of dichte zeef
  Hiermee projecteer je vele kleine sikkeltjes tegelijk op de grond. 

• Karton of papier met gaatjes
  Weel creatief, maak je eigen ontwerp (letters, figuren, patronen) en projecteer unieke zonnesikkels.

• Ook de natuur zal de zonnesikkel projecteren. Kijk onder een boom, je zal zien dat ze takken van de bomen ook zonnesikkels projecteren in plaats van de gewone schaduw.

Het wordt donkerder

Terwijl de maan steeds meer van de zon bedekt, neemt het licht langzaam af. Het licht krijgt een flets, koel of zilverachtig tintje. Omdat dit geleidelijk gebeurt, merk je er vaak weinig tot niets van van: je ogen passen zich automatisch aan de donkere omgeving aan. Je moet dus echt bewust opletten om de afname van het licht te kunnen waarnemen.  

De effecten op planten en dieren

De natuur denkt dat het nacht wordt:

• Vogels worden stiller of keren terug naar hun slaapplaatsen.

• Insecten kunnen actiever worden of juist verdwijnen.

• Huiskatten, honden of andere dieren merken vaak de schemering en gedragen zich anders. Dieren gaan bijvoorbeeld terug naar hun hok. Volgens vliegen terug naar hun nest. De natuur denkt dat het nacht wordt en bereidt zich daarop voor.

Daling van de temperatuur

Tijdens de gedeeltelijke fase van een zonsverduistering krijgt de aarde minder zonlicht, waardoor de instraling van warmte afneemt. Dit heeft tot gevolg dat de temperatuur geleidelijk daalt. Hoe verder de verduistering vordert, hoe sterker de daling. Afhankelijk van de omstandigheden kan de temperatuur een vijftal graden dalen. Soms merk je het ook door een koelere wind.

Schaduwbanden

Vlak vóór en vlak ná de totaliteit kun je soms mysterieuze schaduwbanden zien: snel bewegende, golvende lichte en donkere strepen die over de grond, muren of een wit doek dansen. Ze ontstaan doordat het laatste (of eerste) kleine stukje zonlicht door de aardatmosfeer gebroken en vervormd wordt, een beetje zoals watergolven licht laten trillen op de bodem van een zwembad.

De totaliteit

Eindelijk! De dag verandert in de nacht. De komende tijd gebeurt her heel veel kort na mekaar.
Tijdens de totaliteit mag je je eclipsbril even afzetten. Al het schadelijke zonlicht wordt dan volledig tegengehouden door de maan. Houd je bril echter bij de hand, want zodra de eerste zonnestralen opnieuw verschijnen, moet je hem onmiddellijk weer opzetten.

Diamantring

Net vóór en net ná de totaliteit zie je één fel lichtpuntje van de zon, omringd door de ring van de corona. Het lijkt alsof er een diamanten ring aan de hemel verschijnt. 

Baily’s beads 

Vlak voor en na de totaliteit verschijnen er kleine lichtpareltjes langs de maanrand. Dit fenomeen, bekend als Baily’s beads, ontstaat doordat het zonlicht door valleien en tussen kraters aan de rand van de maan heen schijnt.

De duisternis valt

Tijdens de gedeeltelijke fase wordt het langzaam donkerder. Maar zodra de laatste zonnestraal verdwijnt, valt de duisternis plots in – alsof iemand in één keer het licht heeft uitgedaan.

De corona

Wanneer de maan de zon volledig bedekt, wordt de buitenste laag van de zon zichtbaar. Deze ijle atmosfeer "de corona" verschijnt als een parelmoerachtige stralenkrans rondom de verduisterde zon. De vorm van de corona is niet altijd hetzelfde: in perioden van hoge zonneactiviteit is ze groter en vertoont ze een complexere structuur.

Zonnevlammen

Bij hoge zonneactiviteit kan je in de corona kleine rode uitstulpingen zien, dit zijn zonnevlammen. Met het blote oog zijn ze moeilijk te zien maar als je een foto neemt ga je ze zeker op je foto terugvinden.

360° schemering

Kijk tijdens de totaliteit eens naar de horizon. Je ziet dan rondom je de kleuren van een zonsondergang. Normaal verschijnen die alleen op de plaats waar de zon ondergaat, maar tijdens de totaliteit zie je een “zonsondergang” in alle richtingen tegelijk.

Sterren en planeten zichtbaar

Tijdens de totaliteit worden de heldere sterren én de planeten die op dat moment boven de horizon staan zichtbaar. Net als de sterren tonen de planeten zich als heldere lichtpuntjes aan de hemel, vaak zelfs zonder telescoop.

De gedeeltelijke fase

Zodra de eerste zonnestralen opnieuw verschijnen MOET je je eclipsbril opnieuw opzetten!
Dezelfde verschijnselen die je bij de eerste gedeeltelijke fase zag, verschijnen nu opnieuw, maar dan in omgekeerde volgorde.